Hoe kijk je terug op Een Buitengewoon Gesprek?

“Het was letterlijk een van de meest buitengewone gesprekken die ik heb gevoerd. Als journalisten zonder autisme vragen stellen, geven zij niets van zichzelf, het zijn gewoon vragen. Wat bij journalisten met autisme gebeurt, is dat ze elke vraag op zichzelf betrekken. Daardoor werd het een enorm puur gesprek, ik was er erg door geraakt. Soms praat je met iemand en denk je na afloop: ik heb echt wat gehad aan dit gesprek. Dit was zo’n moment, ik ben heel dankbaar voor die ervaring.”

Als het doorgewinterde journalisten waren geweest, had je dan meer een slot op je mond gehad?

“Ik had me zeker anders opgesteld. Ik ga mezelf dan beschermen. Het vak journalistiek draait tegenwoordig vaak om scoren. Journalisten hebben vaak al een antwoord in hun hoofd, en duwen mij met hun vraagstelling een bepaalde kant op. Die willen mij bepaalde uitspraken ontlokken. Ik wil niet in hun val trappen. Waardoor ik heel goed ga nadenken bij alles wat ik zeg. Maar bij Een Buitengewoon Gesprek zat er niemand tussen die mij erin wilde luizen. De journalisten hier waren zo open, eerlijk en kwetsbaar, dat het voor mij onmogelijk was om niet precies hetzelfde terug te geven.”

Waardoor werkt Een Buitengewoon Gesprek?

“Het programma heeft niet zo’n ingewikkelde formule: Een BN’er wordt geïnterviewd door 32 mensen met autisme. Het is ongelooflijk moeilijk om bij zo’n grote groep te zorgen dat het gesprek blijft lopen. Maar het werkte. Het voelde niet of ik met 32 verschillende mensen aan het praten was, maar met slechts één persoon, één entiteit. Ze zijn niet alleen met hun eigen vraag bezig, maar ze luisteren naar elkaar, waardoor hun vragen weer aansluiten op de volgende. Ze willen gewoon een mooi gesprek, en daardoor was ik als gast ontiegelijk op mijn gemak.”

©EO

Je raakte ontroerd door de vraag of je een vaderfiguur miste. Had je die emotie verwacht?

“Nee, maar het was ook weer een mooi moment. Het ging over een goede vriend die is gestorven. Ik zag hem als een vaderfiguur, aangezien mijn biologische vader sinds mijn jeugd uit beeld is. Het is alweer twee jaar geleden dat mijn vriend is overleden. Ik heb er eerder over gesproken, ik heb al een muurtje om dat verdriet heen gebouwd. Het was nu net alsof iemand… niet de pleister eraf trok, maar even zijn vinger op de zere plek zette en zei: ‘Dit doet pijn, hè?’ En dan niet op een gemene manier, maar juist vol compassie. En toen kwam dat gemis weer omhoog.”

De vragenstellers hebben geen filter. Herken je jezelf daarin?

“Ik heb in de loop der jaren allerlei diagnoses opgeplakt gekregen, waaronder ADHD. Daardoor voel ik me erg verwant aan mensen die zeggen wat ze voelen en denken. Vanuit mijn beroep observeer ik de hele tijd mijn omgeving. Opeens besefte ik: misschien zijn mensen die anders zijn, met bijvoorbeeld autisme of ADHD, wel gewoon normaal. En zijn degenen die vastzitten in het door de samenleving opgelegde keurslijf – je gaat naar school, haalt je diploma, werkt tot je 67e en stelt absoluut geen vragen over die gang van zaken – juist een beetje raar. Wie is er nou gek?”

Een Buitengewoon Gesprek met Jandino Asporaat zie je op zondag 1 juni 2025 vanaf 20:25 uur bij EO op NPO 1.